Μια υπέροχη ιδέα, ένας τεράστιος κόσμος πληροφοριών και γεγονότων που το ένα μπλέκεται ανάμεσα στο άλλο - πού αρχίζει η μόδα πού ο πολιτισμός και πού η πολιτική; Τι είναι το τέταρτο κύμα φεμινισμού και πώς έφτασε ως εμάς;
Πώς εκφράζουμε μέσω της μόδας την γυναικεία μας ταυτότητα σήμερα; Mε ποιον τρόπο γίνεται η ενδυνάμωση ή η αποδυνάμωση της θηλυκότητας; H Ιωάννα Σόφρα ξέρει να σου απαντήσει σε όλα αυτά... αφού έχει στήσει το FasFem, μια online πλατφόρμα με απόψεις για τη μόδα και τον πολιτισμό μέσα από το πρίσμα του φεμινισμού.
Κάτι που σε απασχολεί πολύ είναι πώς γυναίκες καταπιέζουν την προσωπικότητά τους στην προσπάθειά τους να παρουσιάσουν μια τέλεια εικόνα. Πώς βλέπεις να πηγαίνει αυτό;
Πραγματικά με απασχολεί. Σκέψου να μπορούσες να σηκωθείς ένα πρωί και να σκεφτόσουν τι θα δημιουργήσεις, πώς θα κινηθείς και ποιους θα αγκαλιάσεις χωρίς να ανησυχήσεις για την εικόνα σου. Δε θα ήταν το λιγότερο ανακουφιστικό; Κι όταν λέω εικόνα δεν εννοώ να κοιταχτείς στον καθρέφτη και να πεις : 'Θέλω τώρα να φορέσω φόρεμα και να βαφτώ με μπλε' επειδή έτσι αισθάνομαι. Εννοώ να νιώθεις ότι πρέπει να συμμορφωθείς με μια εικόνα που απαιτείται από εσένα γιατί είσαι θηλυκότητα και τη θηλυκότητα έχουμε συνηθίσει να την παρακολουθούμε μέσα από ρόλους. Μητέρα, ερωμένη, καθαρίστρια...Και μέσα σε όλα αυτά να παλεύει να ανοίξει ένα παραθυράκι για να εκφράσει το τι την ενδιαφέρει πραγματικά.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Αν της έχει μείνει έστω και μια στάλα ενέργειας για κάτι τέτοιο. Βέβαια παρακολουθώ με ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια μια σημαντική αλλαγή πορείας σε όλο αυτό. Πολλά παραθυράκια έχουν ανοίξει, όπως και πολλά στόματα που επικοινωνούν τη δυσαρέσκεια αλλά και την προσωπική τους έκφραση. Τα μέσα ενημέρωσης δίνουν βήμα σε ανθρώπους, γίνονται συζητήσεις, στην καθημερινότητα των εφήβων έχουν μπει πια λέξεις όπως ο φεμινισμός και η ρευστότητα φύλου. Στον κατεξοχήν χώρο αποθέωσης της εικόνας, το χώρο της μόδας, παρακολουθώ με ευχαρίστηση τη συμπερίληψη διαφορετικών σωμάτων και τη δημιουργία αφηγημάτων απαλλαγμένα από στερεότυπα. Πολύ σημαντικό να 'συνηθίζουμε' σε διαφορετικές εικόνες πια.
Είδαμε πρόσφατα μια γυναίκα στο μετρό της Ρωσίας που φορούσε τα χρώματα της Ουκρανίας, ή στο ΜΕΤ το φόρεμα της Alexandra Ocasio Cortez "Tax the Rich" ή ακόμη και τη μαύρη σιλουετα της Kim Kardashian. Τι λέει το ντύσιμό μας για εμάς ή μάλλον τι θα μπορούσε να λέει;
Το ντύσιμο σε κάθε περίπτωση αντανακλά πολλά περισσότερα από τη διάθεση της στιγμής, χωρίς να θέλω να υποβιβάσω βέβαια και τη σημασία της συναισθηματικής έκφρασης. Τα ρούχα άλλωστε είναι υλικά καθημερινής χρήσης άρρηκτα συνδεδεμένα με το σώμα μας..Στην καθημερινότητα όμως, και τις διαφορετικές πτυχές της, παράγεται και αναπτύσσεται ο πολιτισμός. Υπάρχει λοιπόν μια κοινωνικοπολιτική δυναμική, ένα σύστημα συμβολισμών που δημιουργείται γύρω από τον τρόπο που ντύνονται οι άνθρωποι κάθε εποχής. Μηνύματα που εκπέμπονται. Ένας μη λεκτικός τρόπος επικοινωνίας μέσα από υφές, σχεδιασμό και χρώματα. Οι εμφανίσεις στο MET gala - όπως αυτές που αναφέρεις - κάθε χρόνο γίνονται αντικείμενο έντονου σχολιασμού. Όσο κι αν κάποιοι το θεωρούν επιφανειακό και άνευ ουσίας, μας απασχολεί. Κι αυτό από μόνο του λέει πολλά για το τρόπο που λειτουργεί η διαμόρφωση της pop culture. Γιατί μπορεί να λιώνουμε τα δάχτυλα στα πληκτρολόγια χαρακτηρίζοντας υποκριτική τη στάση της Alexandria με το φόρεμα ή προκλητική την όποια ίσως αναφορά κάνει στη burka η εμφάνιση της Kim, πρόκειται όμως αναμφισβήτητα για κάποιο είδος πολιτικών τοποθετήσεων. Με αποκορύφωμα μια έκφραση σαν αυτή της γυναίκας στο metro της Ρωσίας. Μη λεκτική αλλά τόσο μα τόσο ισχυρή!
Όλα αυτά με οδήγησαν να φτιάξω το fasfem. Μέσα από το fasfem προσπάθησα και προσπαθώ να εξερευνήσω τον τρόπο με τον οποίο η γυναικεία ταυτότητα δημιουργείται και εκφράζεται μέσα από τη μόδα. Θέλησα να κατασκευάσω μια μικρή διαδικτυακή γωνιά όπου θα μπορούσα να χωρέσω ρούχα και θηλυκότητες, να εξετάσω διάφορες πτυχές του πολιτισμού που αφορούν το κομμάτι αυτό, όλα μέσα από ένα φεμινιστικό πρίσμα. Να δώσω δηλαδή έμφαση στο πώς τελικά η ενδυματολογική μας επιλογή μπορεί να είναι μέσο ενδυνάμωσης. Να επικοινωνεί την ισότητα και το σεβασμό. Ότι συμπεριλαμβάνω εκεί - προσωπικότητες, brands, τοποθετήσεις - έχουν στόχο να εμπνεύσουν και γιατί όχι να ξεκινήσουν συζητήσεις γύρω από αυτές τις αρχές..
Μίλησέ μας για τα σεμινάριά σου!
Τα σεμινάρια προέκυψαν μέσα από μια ιδέα που είχα για τα insta stories του fasfem. Είχα ξεκινήσει μια σειρά από ιστοριούλες, τα fasfem geek, όπου παρουσίαζα τη γνώμη μου για κάποιο ενδυματολογικό χαρακτηριστικό μιας θηλυκής προσωπικότητας χρησιμοποιώντας και λίγη θεωρία μόδας. Μια προσπάθεια να ερμηνεύσω και να ακούσω απόψεις παράλληλα. Αυτό είχε ειλικρινή ανταπόκριση και ξεκίνησε αρκετές συζητήσεις! Με αφορμή λοιπόν τις ιστορίες αυτές επικοινώνησε μαζί μου η Λήδα Διαλυνά ιδιοκτήτρια του Fårö και μου πρότεινε να δημιουργήσω ένα σεμινάριο στο format αυτό. Στο σεμινάριο αυτό εξετάζουμε τη μόδα από το σημείο ακριβώς αυτής της επιρροής στην ενδυνάμωση ή αποδυνάμωση της θηλυκότητας μέσα από την αισθητική του ρούχου. Στις δέκα συναντήσεις μας ασχολούμαστε με πολλές διαφορετικές πτυχές της γυναικείας έκφρασης και θα εξετάζουμε τον ενδυματολογικό της κώδικα μέσα από το πρίσμα του φεμινισμού.
Ξεκινάμε το ταξίδι μας με μια εισαγωγή στα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουμε. Βασικές εισαγωγικές έννοιες φεμινιστικής θεωρίας σε συνδυασμό με θεωρία μόδας. Συνεχίζουμε εξετάζοντας την έκφραση της μόδας και του φεμινισμού σε διαφορετικές πλευρές του πολιτισμού.
Κάθε συνάντηση καλύπτει και μια διαφορετική ενότητα ξεκινώντας από τις δυναμικές θηλυκότητες του παρελθόντος μέχρι τις ηρωίδες των βιντεοπαιχνιδιών αλλά και της καθημερινότητας. Μερικές ενδεικτικές ενότητες αφορούν την εκκεντρικότητα, τη drag queen performance, τη γυναικεία παρουσία στην πολιτική και το fashion blogging. Σε κάθε ενότητα δηλαδή εστιάζουμε σε κάποιες προσωπικότητες που εκφράζουν το θέμα της ενότητας και προσπαθούμε να εξηγήσουμε τη γλωσσα της ενδυματολογικής επικοινωνίας. Για παράδειγμα στην ενότητα "Η εκκεντρική" έχω συμπεριλάβει τη Fran Lebowitz - την οποία παρεμπιπτόντως ανυπομονώ να δω κι από κοντά στην επίσκεψη της στη Στέγη σε λίγες μέρες! Όλα αυτά γίνονται έναυσμα για έρευνα, έμπνευση, συζητήσεις που οδηγούν στην τελευταία ενότητα. Εκεί καλώ τ@ συμμετέχοντ@ να μας δώσουν τη δική τους ερμηνεία πάνω σε κάποια χαρακτηριστική ενδυματολογική τους επιλογή, να φτιάξουν δηλαδή την προσωπική τους εκδοχή του fasfem geek και να μας το παρουσιάσουν!
Αν έπρεπε να δώσεις μία καλή συμβουλή σε κάποια που ψάχνει το δρόμο της, ποια θα ήταν αυτή;
Νομίζω πως δεν είμαι καλή στο να συμβουλεύω από την άποψη του ότι δεν πιστεύω στην παρέμβαση στις ζωές των γύρω μου...Όμως πολλές φορές βρίσκομαι στη θέση που μου ζητούν τη γνώμη μου ή τη βοήθεια μου. Εκεί εντοπίζω το πρέπει της ερώτησης σου και απαντώ : να μη νιώθει ότι 'άργησε'. Για τίποτα! Δεν υπάρχει τέτοια έννοια που να λέγεται 'κατάλληλος χρόνος'. Δεν υπάρχει η 'σωστή' ηλικία για κάτι που γεμίζει την ψυχή της. Οι αποφάσεις, οι επιλογές, οι συνθήκες, είναι όλα διαφορετικά για τον καθένα μας και πραγματικά έχουν να κάνουν με ένα σωρό πράγματα, συνεπώς δεν αρκούν οι κοινωνικές συμβάσεις για να τα καθορίσουν. Οπότε ναι, θα έλεγα σε κάποια που ψάχνει το δρόμο της να μη βιάζεται και να αφήσει την ουσία της να την πάρει από το χέρι και να την καθοδηγήσει. Και είμαι σίγουρη πως θα το βρει το μονοπάτι της.
"Το λεγόμενο τέταρτο κύμα φεμινισμού άρχισε να σχηματοποιείται ξεκάθαρα πια. Και τα απόνερά του άγγιξαν τις ακτές μας. Με δέος παρατηρώ πια τις νέες γυναίκες να διαβάζουν, να θέλουν να αγωνιστούν, να μη σιωπούν."
Ποια πιστεύεις ότι είναι η εξέλιξη του φεμινισμού και των γυναικείων δικαιωμάτων τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα; Διακρίνεις κάποια σημαντική απόσταση από τα προηγούμενα χρόνια;
Να σου πώ ότι όταν αποφάσισα να αφιερώσω την πτυχιακή μου στη μόδα και το φεμινισμό και να φτιάξω το fasfem το 2017 υπήρχαν άνθρωποι στο περιβάλλον μου που θεωρούσαν ανούσιo και ξεπερασμένο το ενδιαφέρον μου για το φεμινισμό; Ναι σε αυτήν την ίδια Ελλάδα των κακοποιήσεων και των ανισοτήτων. Όταν είχε προηγηθεί το 2012 το μανιφέστο της Chimamanda Ngozi Adichie 'We Should All Be Feminists' και η Maria Grazia Chiuri γέμισε τις πασαρέλες του Dior με αυτό, εμείς λέγαμε το φεμινισμό 'ξεπερασμένο'. Όμως μετά ξεκίνησε το #metoo. Οι γυναίκες άρχισαν να μιλάνε. Φόρεσαν τα ροζ σκουφάκια τους και διαδήλωσαν κατά της εκλογής ενός γραφικού μισογύνη ως προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Γυναίκες με επιρροή και φήμη μαυροφορέθηκαν σε εκδηλώσεις προς υποστήριξη του κινήματος.
Το λεγόμενο τέταρτο κύμα φεμινισμού άρχισε να σχηματοποιείται ξεκάθαρα πια. Και τα απόνερά του άγγιξαν τις ακτές μας. Με δέος παρατηρώ πια τις νέες γυναίκες να διαβάζουν, να θέλουν να αγωνιστούν, να μη σιωπούν. Το διαδίκτυο γέμισε φεμινιστικές σελίδες που παράγουν έργο, το #metoo του εξωτερικού παρέδωσε τη σκυτάλη στο χώρο του ελληνικού αθλητισμού και σιγά σιγά επεκτάθηκε. Δημιουργούνται πια φεμινιστικές εκπομπές στην ελληνική τηλεόραση-αναφέρομαι στις "Επικίνδυνες". Νομοθετικές διατάξεις επανεξετάζονται. Οπότε ναι, διακρίνω μια σημαντική απόσταση από τα προηγούμενα χρόνια.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ποιο ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο που βρήκες μπροστά σου ως τώρα;
Πολλά και διάφορα-χαχα. Αλλά για να εστιάσω στο πραγματικά ουσιώδες..νομίζω ο ίδιος μου ο εαυτός και η προσήλωση στο να συμμορφώνομαι με αυτά που απαιτούνται από εμένα παρακάμπτοντας την εσωτερική μου κλίση. Ειδικά όταν έγινα μητέρα. Πραγματικά είναι απάνθρωπες οι απαιτήσεις που έχουμε ως κοινωνία από τις νέες μητέρες-κι όταν λέω νέες αναφέρομαι στο ότι έχουν γίνει μητέρες προσφάτως κι όχι στο νεαρό της ηλικίας.
Δε θα σταματήσω ποτέ να το λέω αυτό. Μιλάμε για έναν ξέφρενο χορό 'πρέπει' και 'μη' γύρω από μια γυναίκα με μόνιμη στέρηση ύπνου και δύο στήθη που στάζουν. Που της δημιουργεί ατελείωτες τύψεις απέναντι στο ανθρωπάκι που απαιτεί-και καλά κάνει-το μεγαλύτερο μέρος του είναι της. Κάπως έτσι λοιπόν αποφάσισα ότι το μόνο που θα έπρεπε να με απασχολεί είναι εκείνο το ανθρωπάκι και να μη μπλοκάρω πράγματα που πηγάζουν από μέσα μου για να είμαι 'άψογη', 'σωστή', 'καλή' και πάει λέγοντας...Φυσικά αυτός είναι ένας διαρκής αγώνας ε;
Τι σχέδια έχεις για το επόμενο διάστημα;
Σχέδια πάντα έχω πολλά-είμαι από αυτές που διαρκώς αφαιρούνται κάπου σε μια μελλοντική στιγμή. Προσπαθώ όμως να μη χάνω το παρόν, υπάρχει μια τέτοια τάση ξέρεις. Λοιπόν, στο άμεσο μέλλον θα ξεκινήσω τον επόμενο κύκλο των σεμιναρίων μου Μόδα και Δυναμικές Θηλυκότητες. Ο προηγούμενος αποτέλεσε μια εμπειρία ζωής για εμένα, είχαμε απίστευτη σύνδεση με τις συμμετέχουσες και πραγματικά ανυπομονώ για το καινούριο γκρουπ. Με τη νέα χρονιά επίσης έχουμε συμφωνήσει τη δημιουργία του Μόδα και Δυναμικές Θηλυκότητες 2, οπότε το καλοκαίρι θα έχω δουλειά προετοιμασίας-δουλειά που λατρεύω.
Θέλω επίσης να κάνω το fasfem μου λίγο πιο εξωστρεφές και να έρθω σε επαφή με εκείν@ που το αγαπούν και το εμπνέουν. Τον τρόπο τον σκέφτομαι ακόμα, είπαμε πολλές ιδέες. Ελπίζω να καταφέρω να βάλω όλα αυτά σε μια σειρά. Θα δείξει....;)
Ακολουθήστε το Pink.gr στο 
Ακολουθήστε το Pink.gr και στο Instagram
