Λίγες μέρες πριν αφήσουμε πίσω μας το 2021, μετράμε 16 γυναικοκτονίες στην Ελλάδα. Μήπως υπάρχει ανάγκη ενός νέου νομικού όρου; Πώς μπορεί πρακτικά o όρος γυναικοκτονία να βοηθήσει τις γυναίκες; Τι ακριβώς ισχύει αν κάποιος ομολογήσει τη δολοφονία της γυναίκας του; Ρωτήσαμε την Πετρινή Νάιδου, νομικό, όσα χρειαζόμασταν για να σχηματίσουμε άποψη.
Ως νομικός, τι απαντάς σε όσους θεωρούν πως είναι περιττό να χρησιμοποιεί κανείς τον όρο γυναικοκτονία;
Η χρήση πιο περιγραφικών όρων, παραλλαγών της ανθρωποκτονίας δεν είναι νέα για το ευρύ κοινό. Είμαστε, για παράδειγμα, εξοικειωμένοι με την ιδιαιτερότητα της έννοιας μητροκτονία, πατροκτονία, παιδοκτονία ή συζυγοκτονία. Οι έννοιες αυτές δεν είναι νομικές, επίσης, αλλά δεν γίνεται λόγος για τη χρήση ή μη χρήση τους. Δεν «ενοχλούν».
Η πλούσια και αυτεπεξηγηματική ελληνική γλώσσα αποδίδει με ακρίβεια αυτό που έχει συμβεί, περιγράφοντας στα παραπάνω παραδείγματα τη σχέση θύματος - δράστη.
Ο όρος γυναικοκτονία, όμως, περιγράφει μία ανθρωποκτονία με θύμα έναν άνθρωπο απλώς και μόνο λόγω του φύλου του, λόγω της θέσης του στην κοινωνία. Σε κάθε περίπτωση, νομικά, μιλάμε για ανθρωποκτονία και αυτό από μόνο του είναι αρκετό και σαφές. Αυτό είναι και το εύλογο επιχείρημα όσων αντιδρούν στη χρήση του όρου. Ωστόσο, κατά την άποψή μου η νομική από την κοινωνική χρήση του όρου πρέπει να διακριθεί γιατί η δεύτερη έχει να επιτελέσει άλλες σημαντικές λειτουργίες.
Έχει αλλάξει κάτι στο νομικό σύστημα σε σχέση με τις γυναικοκτονίες;
Όχι αυτή τη στιγμή και σίγουρα δεν πρόκειται για το πρώτο ή για αναγκαίο βήμα. Επουδενί το να σκοτώσεις έναν άνθρωπο ενός φύλου δεν θα έπρεπε να σημαίνει πως έχεις τελέσει ένα μεγαλύτερο αδίκημα από το να έχεις σκοτώσει έναν άνθρωπο άλλου φύλου. Η ανθρώπινη ζωή είναι μίας αξίας, αδιαπραγμάτευτης και ίσης.
Υπό την έννοια αυτή δεν είναι νομικό ζήτημα ή δεν είναι πρωτίστως νομικό το αν θα χρησιμοποιούμε τον όρο, μπορούμε να το κάνουμε και χωρίς να επιφυλλάξουμε ειδική μνεία στον νόμο, εφόσον δεν είναι αναγκαία.
Είμαστε, εξοικειωμένοι με την ιδιαιτερότητα της έννοιας μητροκτονία, πατροκτονία, παιδοκτονία ή συζυγοκτονία. Οι έννοιες αυτές δεν είναι νομικές, επίσης, αλλά δεν γίνεται λόγος για τη χρήση ή μη χρήση τους.
Είναι βεβαίως, γεγονός πως το νομοθετικό έργο και τα κοινωνικά δεδομένα συμπλέκονται και αλληλοτροφοδοτούνται, η νομοθέτηση είναι ζώσα διαδικασία. Ο νομοθέτης συνήθως ακολουθεί την κοινωνία αλλά και πολλές φορές καλείται να την υψώσει σε ένα σκαλί που ακόμα εκείνη δεν είναι έτοιμη να σταθεί, να την εκπαιδεύσει (βλ. σύμφωνο συμβίωσης, γάμος ομοφύλων).
Το ζήτημα εν προκειμένω είναι πρωτίστως κοινωνικό και παιδείας. Η γυναικοκτονία είναι όρος που σε αντίθεση με τα προαναφερθέντα παραδείγματα δεν προσδιορίζει σχέση δράστη - θύματος αλλά τη θέση του θύματος στην κοινωνία. Ο όρος χρησιμοποιείται για να μας αφυπνίσει σχετικά με την έμμεση ανοχή μας σε ένα φαινόμενο "κρυμμένο κάτω από το χαλί" της δυτικής κοινωνίας στην οποία οι γυναίκες ψηφίζουν, εργάζονται, γίνονται διευθύντριες εταιρειών και αρχηγοί κομμάτων, αλλά....
Πώς μπορεί πρακτικά η συγκεκριμενοποίηση του όρου γυναικοκτονία να βοηθήσει τις γυναίκες;
Η χρήση του όρου είναι τεράστιας αξίας και αναγκαία για το δημόσιο διάλογο και την κοινωνία. Η συζήτηση, επικοινωνία, αφύπνιση της κοινωνίας είναι πρωτεύουσα, γιατί το θύμα βρίσκεται στη θέση αυτή λόγω του φύλου του. Είναι σημαντικό να υπάρχει και για να υποκαταστήσει τα δημοσιογραφικά επικίνδυνα ατοπήματα της χρήσης όρων όπως "έγκλημα πάθους".
Το νόημα που αποδίδεται εδώ είναι ότι το αδίκημα τελείται με αναγκαία και ικανή συνθήκη τη θέση του άλλου προσώπου, το ότι είναι γυναίκα. Συνεπώς, κάθε άλλος που βρίσκεται στη θέση του θύματος μόνο για αυτό που είναι, είναι θύμα αντίστοιχα μία ειδικότερης ανθρωπο-κτονίας. Βρίθει η παγκόσμια θρησκευτική ιστορία αλλά και η σύγχρονη ιστορία τέτοιων -κτόνων από όλες τις πλευρές.
Η σχετική πολεμική προς τον όρο είναι κατά την άποψή μου ατελέσφορη όσο και η απάντηση "All lives matter" στο κίνημα "Black lives matter". Σαφώς και όλες οι ζωές έχουν ίση αξία, γι’ αυτό η κοινωνία αντιδρά και φωτίζει τα φαινόμενα απαξίωσης κάποιων ζωών με γνώμονα το ποιοί είναι κοινωνικά (φύλο, φυλή, θρησκεία, σεξουαλικός προσανατολισμός, πολιτικές πεποιθήσεις). Αυτό που τώρα λέει η ελληνική κοινωνία, μετά από αυτή τη χρονιά, είναι Women's Lives Matter.
"Αυτό που τώρα λέει η ελληνική κοινωνία, μετά από αυτή τη χρονιά, είναι Women's Lives Matter".
Τι ακριβώς ισχύει αν κάποιος ομολογήσει τη δολοφονία της γυναίκας του; Ποια η διαφορά από το να το ανακαλύψει αργότερα η αστυνομία;
Κάθε αδίκημα για το οποίο ο δράστης εμφανίζεται ως έχων γνήσια μεταμέλεια, αντιμετωπίζεται με την πιθανή χρήση ελαφρυντικών περιστάσεων.
Επιδιώκει τη μείωση της ποινής του. Αυτό όμως που κυρίως προσπαθούν να επιτύχουν οι άμεσες ‘αυτοπαραδόσεις’ των δραστών είναι η δημιουργία κλίματος πως η ενέργειά του δραστη ήταν απολύτως εκτός σκοπού και είναι κάτι που προκλήθηκε από μία έντονη στιγμή που "πέρασε το όριο" της λογικής και αυτοσυγκράτησης, βρισκόταν, λοιπόν, "εν βρασμώ" και μόλις επανήλθε σε έλλογη λειτουργία συγκλονίστηκε και ο ίδιος από το κακό που ήταν σε θέση να προκαλέσει.
Η μεταμέλεια και η εκτός σκοπού - χωρίς πρόθεση, ενέργειά του λοιπόν, επιδιώκει να του εξασφαλίσουν μικρότερη ποινή. Ωστόσο, οι δικηγόροι και εισαγγελείς που μελετούν κάθε τέτοια μοναδική υπόθεση και οι δικαστές που θα την κρίνουν έχουν εμπειρία και γνώσεις τόσο του νόμου όσο και των ανθρώπινων συμπεριφορών.
Ακολουθήστε το Pink.gr στο 
Ακολουθήστε το Pink.gr και στο Instagram
